Grej of the day is bedacht door de Zweedse leerkracht Micael Hermansson. Grej is Zweeds voor ‘ding’. Het is dus het ‘ding van de dag’.
Hermansson, gek op boeken en nerdy feiten, besloot op een dag om zijn leerlingen te trakteren op een korte les over zomaar iets interessants. Maar eerst schreef hij een raadsel op het bord: Waarom eten de ijsberen de pinguïns niet op? Er gebeurde iets verrassends. Zijn doorgaans erg drukke klas viel ineens stil. De kinderen lazen het raadsel. En toen gingen ze met elkaar overleggen.
De volgende dag gaf hij een les over de Zuidpool. Hij vertelde over de race tussen Amundsen en Scott die allebei als eerste het uiterst zuidelijke puntje wilden bereiken. Amundsen won. Onder meer omdat hij zijn sledes door honden liet trekken. Scott gebruikte pony’s, en die overleefden de kou niet.
De les was zo’n groot succes dat hij besloot om elke dag zoiets te doen. En snel had hij een recept te pakken waarvan hij pas jaren later begreep waarom het zo goed werkt. Hij had namelijk zonder dat hij het wist een paar ijzersterke ingrediënten gebruikt:
1 Een raadsel
Het raadsel, dat je een dag van tevoren meegeeft, is een soort cliffhanger. Het blijft aan je knagen, het zet je hersens aan. En daardoor komen de kinderen nieuwsgierig op school: wat gaan we vandaag leren? Het raadsel houdt niet alleen de kinderen bezig maar ook hun ouders.
2. De korte les
De les duurt acht tot tien minuten, kort genoeg om vrijwel iedereen erbij te houden. Voor zo’n korte les moet je inzoomen op een klein onderwerp. Klein genoeg om in acht minuten iets gaafs over te vertellen. Na afloop beantwoord je ook niet eindeloos vragen. Je kunt afsluiten met een cliffhanger: daar hebben we het een andere keer nog wel over, of ga er thuis eens naar op zoek.
3. De les werkt toe naar wow! feitjes. Wat is echt gaaf aan het onderwerp?
Je presenteert feiten waarvan de kans groot is dat de leerlingen die echt wow vinden. ‘Dus de opstandelingen verlaarden gewoon dat de koning niet meer over hen mag regeren!’
4. Navertellen
Aan het eind vraag je: wat ga jij thuis vertellen? Uit onderzoek blijkt dat je informatie die je navertelt, veel beter onthoudt. In het voortgezet onderwijs werkt dit misschien niet zo goed als in het basisonderwijs.
5. Verbanden leggen
Bij de methode hoort een wereldkaart en een tijdbalk. Na elke les plak je een plaatje van het onderwerp van die les naast de kaart op de muur, en je trekt een touwtje naar de plek waar het onderwerp zich afspeelt. Zo zien de leerlingen wat voor bijzondere kennis ze al hebben geleerd. Hetzelfde kun je doen met de tijdbalk.
Door die presentatie, in de klas of op de gang, gaan de leerlingen na een tijdje verbanden zien. -De Olympische Spelen van Berlijn in 1936 hebben een link met de Berlijnse Muur, en natuurlijk ook met Hitler én met de Olympische Spelen in de oudheid. Of: een rups verandert in een vlinder, mensen veranderen niet zo veel maar krijgen wel een nieuw gebit.
6. Vertellen en luisteren
Een grej is een verhaal dat de leerkracht vertelt. In de bijbehorende diapresentaties vind je beelden die het verhaal ondersteunen. Er staat zo min mogelijk tekst in, hooguit een paar steekwoorden voor het houvast.
Al deze ingrediënten zaten in die eerste grej. En Micael Hermansson zag, voor het eerst in zijn carrière, nieuwsgierigheid en plezier bij al zijn leerlingen. Hermansson ging er tien jaar mee door en werd daarna een veelgevraagd spreker over presenteren. Hij is regelmatig ook in Nederland te zien.
Oh ja, het raadsel! Waarschijnlijk weet je het antwoord wel. IJsberen leven op de Noordpool, Pinguïns op de Zuidpool…
Grej of the day verspreidt zich razendsnel over Zweden, Finland, Nederland, België en andere delen van Europa. Ook in Australië is het inmiddels ontdekt.
Micael is tegenwoordig fulltime spreker. Hij inspireert scholen met lezingen over Grej of the day! Regelmatig kun je hem in Nederland zien.
In een interview met Svenska Dagbladet vertelt Micael over waarom Grej of the day werkt.
Hoe begin je?
De beste manier om met Grej of the day te beginnen, is met één van de boeken van Micael. Daarin vertelt hij precies hoe het werkt en je krijgt enorm veel kant-en-klare lessen. Er is een database met gratis community-presentaties, presentaties door collega's gemaakt. In de facebookgroep wisselen de leden ook veel lessen uit. Daar zitten leuke onderwerpen tussen, maar die lessen bevatten vaak niet alle sterke elementen van een echte grej.
