Alles over de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes landen! | VPNGids.nl (2024)

Als je geïnteresseerd bent in privacy, dan heb je misschien wel gehoord van de termen ‘5 Eyes’, ‘9 Eyes’ en ‘14 Eyes’. Deze termen beschrijven een coalitie van landen die massaal data verzamelen en dit met elkaar uitwisselen. In essentie zijn deze landen nu een wereldwijde organisatie die alles over je te weten kan komen. Dit heeft natuurlijk ernstige gevolgen voor je online privacy.

Welke landen precies deel uitmaken van de 5, 9 en 14 Eyes, hoe dit systeem tot stand is gekomen en wat voor gevolgen dit met zich meebrengt voor jouw privacy, lees je in dit artikel.

Ontstaan van 5 Eyes

In de jaren ’40 werd de oorspronkelijke 5 Eyes-alliantie gevormd. Het begon als een samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten genaamd de UKUSA-overeenkomst. Deze overeenkomst maakte het voor de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk mogelijk om informatie met elkaar uit te wisselen.

Later werden Canada, Australië en Nieuw-Zeeland in deze overeenkomst geïncludeerd, omdat ze onder de UKUSA-overeenkomst werden gezien als samenwerkende Commonwealth landen met een gemeenschappelijk rechtsstelsel. Zo is de oorspronkelijke 5 Eyes, ook wel afgekort tot FVEY, ontstaan.

Ontwikkeling van het ECHELON surveillance systeem

Tijdens de koude oorlog ontwikkelden de FVEY een systeem waarmee communicatie van de voormalige Sovjet-Unie kon worden opgevangen. Dit systeem, genaamd het ECHELON surveillance systeem, wordt tegenwoordig gebruikt om de communicatie van miljarden mensen wereldwijd te monitoren.

In de jaren ’90 leerde het algemeen publiek dat dit ECHELON-systeem bestond. Hierdoor ontstond er een kleine politieke rel in Europa en, in mindere mate, in de Verenigde Staten. De aanslagen op 11 september 2001 en de daaruit volgende ‘War on Terror’ werden echter al snel aangegrepen als redenen om nog meer te monitoren. De focus kwam toen ook te liggen op het surveilleren van het internet, dat steeds groter en alomvattender werd.

5 Eyes en de toename van wereldwijde ‘spionage’

Met de uitbreiding van het ECHELON-systeem en de data-uitwisseling tussen de 5 Eyes-landen, begon het steeds duidelijker te worden dat dit systeem nu ook gebruikt werd om wereldwijd te spioneren. Communicatie tussen landen, maar ook tussen individuele burgers, kan sinds het ontstaan van 5 Eyes worden opgevangen en uitgewisseld. Dit is in de loop der jaren zelfs steeds meer geworden.

Vanwege wetgeving in bijvoorbeeld de Verenigde Staten mag alleen de NSA (National Security Agency) haar eigen burgers ‘bespioneren’. Omdat er in andere landen andere wetten gelden, is het soms gemakkelijker voor de VS om buitenlandse instanties, bijvoorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk, te laten spioneren op burgers uit de VS. Vanwege de 5 Eyes alliance heeft de VS dan toch toegang tot deze informatie. Deze samenwerkingen maken het dus mogelijk voor landen om hun eigen privacywetgeving te omzeilen en alsnog massasurveillance toe te passen.

Ondertussen zijn er in verschillende landen wetten aangenomen omtrent spionage. Zo mag de NSA haar spionagepraktijken voortzetten in Amerika, heeft Engeland ‘ja’ gezegd tegen een nieuwe spionagewet en zijn China en Rusland een verbond aangegaan omtrent (cyber)spionage om zich beter te beschermen tegen cyberaanvallen.

Edward Snowden

Bij zijn onthullingen in 2013, deelde NSA-klokkenluider Edward Snowden onder andere informatie over de 5 Eyes-alliantie. De documenten onthulden dat de betrokken landen elkaars burgers in de gaten hielden. Zo konden zij hun eigen spionagewetten voor massasurveillance omzeilen. De onthullingen van Snowden veroorzaakten onrust; veel mensen beschouwden de 5 Eyes alliance als schending van hun recht op privacy. In een interview in 2014 noemde Snowden de 5 Eyes een “supranationale inlichtingenorganisatie die zich niet houdt aan de wetten van haar eigen landen.”

Snowden bracht het bestaan van verschillende surveillance-programma’s naar buiten. Ook toonde hij aan dat Duitsland, een lid van de 9 Eyes-alliantie, toegang had tot XKeyscore. Dit is een van de belangrijkste spionage-middelen van de NSA. Volgens Snowden kon je met XKeyscore “ieders email in de wereld lezen, het verkeer van en naar iedere website volgen, en iedere computer waar een individu achter zit in de gaten houden.”

Uitbreiding van de 5 Eyes-alliantie: 9 Eyes en 14 Eyes

In de loop der jaren zijn meerdere landen onderdeel van de 5 Eyes-alliantie gaan uitmaken. Hierdoor is er een groot netwerk ontstaan van verschillende landen die onderling gevoelige informatie met elkaar uitwisselen, zoals de communicatie tussen burgers en instanties.

De 9 Eyes-landen zijn een samenstelling van de oorspronkelijke 5 Eyes-landen met als toevoeging Nederland, Frankrijk, Denemarken en Noorwegen. Hoewel 9 Eyes eigenlijk vooral een uitbreiding van 5 Eyes is, is de samenwerking tussen deze 9 landen iets minder intensief dan bij 5 Eyes.

Bij de 14 Eyes-landen zijn ook België, Italië, Duitsland, Spanje en Zweden aangesloten. Opnieuw is het doel om informatie te vergaren en onderling te delen, maar 14 Eyes is nog minder coöperatief dan 9 Eyes. Alsnog kunnen deze 14 landen vrij gemakkelijk gevoelige informatie met elkaar delen; ook informatie die betrekking heeft op hun burgers en zelfs communicatie tussen burgers.

De landen van de 5 Eyes-alliantie blijven de belangrijkste spionage-activiteiten verrichten. De 9 Eyes en de 14 Eyes kunnen worden beschouwd als “derden”, met wie de 5 Eyes samenwerken en hun bevindingen delen.

Andere internationale samenwerkingen

Naast de 9 Eyes en de 14 Eyes, werken de 5 Eyes landen, hebben de 5 Eyes nog andere internationale samenwerkingsverbanden. Sinds 2018 vormen de 5 Eyes een speciale alliantie met Frankrijk, Duitsland en Japan. Dit verbond is bedoeld om dreigingen tegen te gaan die ontstaan door buitenlandse activiteiten van China en Rusland.

Eenzelfde soort verbond richt zich op Noord-Korea. De 5 Eyes werken samen met Frankrijk, Japan en Zuid-Korea. Zij delen onderling informatie over Noord-Korea’s militaire activiteiten, zoals aan ballistische rakketten gerelateerde dreigingen.

Nederland als onderdeel van deze alliantie

Ook de Nederlandse inlichtingendienst verzamelt een hoop gegevens over communicatie en fysieke ontmoetingen die plaatsvinden op eigen bodem. Dit gaat in samenwerking met de inlichtingendiensten van de andere 14 Eyes-landen. Het gaat hier zowel om het afluisteren van telefoons en het monitoren van online communicatie via bijvoorbeeld e-mail als om ouderwets spionagewerk. Door dit ouderwetse spionagewerk werd duidelijk dat er in Nederland de afgelopen jaren mogelijk contact zou zijn geweest tussen het team van Donald Trump en Rusland. Dit kwam naar boven toen beide partijen werden gevolgd door medewerkers van de CIA en FBI.

Als onderdeel van de 14 Eyes-landen kan Nederland zonder problemen haar informatie uitwisselen met andere landen in dezelfde alliantie. Hierdoor is de informatie die de Nederlandse inlichtingendienst verzamelt dus niet exclusief door hen in te zien. Als anderen binnen de 14 Eyes-landen de behoefte hebben om deze informatie in te zien, dan is dit mogelijk. Er zijn wel een aantal criteria die aan het uitwisselen van zulke informatie verbonden zitten. Deze staan beschreven in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv).

Alsnog zijn deze praktijken zeer schadelijk voor de privacy van de Nederlandse burger, vooral met het oog op deze Sleepwet, waarbij de Nederlandse overheid informatie over onschuldige burgers mag onderscheppen als ze in de buurt van een verdachte wonen. De AIVD wilde daarnaast de encryptie van populaire apps als WhatsApp en Telegram inperken. Op dit moment moeten ze eerst je telefoon hacken om de end-to-end-encryptie van deze apps te omzeilen, maar zelfs dat mag; mits daar een goede reden voor is.

Wat kun je doen om jezelf te beschermen tegen massaspionage?

Omdat online privacy een steeds belangrijker thema wordt, is het goed om je bewust te zijn van het bestaan van de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-allianties. Jouw persoonlijke communicatie kan namelijk gedeeld worden met overheidsinstanties van andere landen. Hier hebben ze geen verdere toestemming voor nodig.

Om beschermd te zijn tegen deze inbreuk op privacy kiezen sommige internetgebruikers voor een VPN. Een VPN verbergt je IP-adres en locatie. Je neemt het IP-adres van de VPN-server aan en hierdoor lijkt het alsof jij je bevindt op de locatie van de server. Op die manier kunnen websites jouw echte locatie niet achterhalen. Ook andere partijen op het internet kunnen jou niet langer identificeren via je IP-adres. Een VPN is dus een goede manier om je online privacy te waarborgen en je data te beschermen tegen inlichtingendiensten.

Veel internetgebruikers die voor een VPN kiezen, specifiek om de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-landen uit hun data te houden, gaan voor een VPN die niet gevestigd is in een van deze 14 landen. Gelukkig zijn er ook populaire VPN-diensten die zich op andere locaties bevinden. Hier volgen er een aantal:

ExpressVPN

ExpressVPN is een gigant op de VPN-markt en staat bekend om de hoge snelheid. Deze provider is gevestigd op de Britse Maagdeneilanden, waar erg gunstige privacywetten gelden. Bovendien heeft de provider een beleid waarbij geen geen logs worden opgeslagen. Met ExpressVPN hoef je je geen zorgen te maken over de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-allianties.

NordVPN

NordVPN is op het moment van schrijven een van dé marktleider op de VPN-markt. Het hoofdkantoor van het bedrijf achter Nord is gevestigd in Panama. Dit land is geen onderdeel van de verschillende coalities. Dit houdt in dat NordVPN niet gedwongen kan worden om gegevens aan de overheid af te dragen.

CyberGhost

Ook CyberGhost is een populaire VPN. Deze VPN-provider heeft teams in zowel Roemenië als Duitsland, maar hun hoofdkwartier is gevestigd in Roemenië. In Roemenië gelden gunstige privacywetten en dit land valt buiten de 5, 9, en 14 Eyes overeenkomsten. CyberGhost hecht veel waarde aan de privacy van gebruikers en gebruiksgegevens worden niet bewaard.

Overzicht 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes landen

Hier vind je een overzicht van de landen die behoren tot de 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-allianties:

Samenvatting

De 5 Eyes, 9 Eyes en 14 Eyes-landen zijn globale allianties van (westerse) landen die gevoelige informatie met elkaar uitwisselen. In de loop der jaren is deze alliantie uitgegroeid tot een wereldwijd spionagenetwerk. Door de afspraken die gemaakt zijn over de uitwisseling van data, kunnen nationale en internationale wetten worden omzeild. Hierdoor is communicatie, zelfs persoonlijke communicatie tussen burgers, niet meer vanzelfsprekend privé. Dit betekent dat de gegevens die de Nederlandse overheid van jou heeft, uitgewisseld kunnen worden met andere 14 Eyes-landen.

Een VPN kan helpen om je online informatie veilig te houden voor zulke spionagepraktijken, zodat je toch nog enigszins je privacy behoudt. Wellicht denk je dat je niets te verbergen hebt, maar met zoveel landen die over je schouder meekijken, weet je maar nooit wat ze zouden kunnen zien – of waar ze die informatie voor kunnen gebruiken.

David JanssenAuteur

Cybersecurity analist

David is cybersecurity analist en een van de oprichters van VPNgids.nl. Sinds 2014 heeft hij internationale ervaring opgedaan in het werken met overheden, NGO’s en de private sector als cybersecurity- en VPN-deskundige en adviseur.

Meer artikelen uit de sectie Anoniem Browsen

E-mailalias aanmaken: mailen zonder je privémail te delen

10 juni 2024

Brave-browser: hoe veilig is deze browser echt?

23 april 2024

Wat is een IP-adres en hoe werkt het?

21 februari 2024